अर्धकथानकम्

बनारसीदासस्य ‘अर्धकथानक’ इत्यात्मकथायाः संस्कृतानुवादमपठम्। अयमनुवादा राधावल्लभत्रिपाठीवर्येण कृतः। बनारसीदासः सप्तदशशताब्दयुत्तरभारते कश्चन वणिज्। जीवनस्यापरे भागे तेन केचन ग्रन्था रचिताः। भ्रजभाषायां स्वस्यात्मकथामपि रचयामास। मनुष्यस्य सम्पूर्णवयो दशाधिकशतवर्षाणीति जैनधर्मस्य प्रत्ययः। बनारसीदासो जैनधर्मानुयाय्यासीत्। यस्मिन् काले स इमामात्मकथाँल्लिलेख स पञ्चपञ्चाशद्वर्षदेशीय आसीत्। अतः 'अर्धकथानक' इति तेन स्वीया कथा संज्ञप्ता। कथा लघुः परं तस्मिन् काले जीवनङ्कीदृशमासीदिति द्योतयति। कीदृशञ्जीवनम्? कठिनम्। अतिकठिनम्। अर्वाचीनकालस्य नानासौविध्यानि न बभूवुस्तस्मिन्काले। तस्य द्वे भार्ये नवापत्यानि च दिवञ्जग्मुः। महती व्यथा तेनानुभूता। तदानीन्तनकाले विकरालरोगा व्याप्ताः। काले काले सर्वे रोगग्रस्तास्तस्थुः। बहुशो मम्रुश्च। स सप्तपञ्चाशद्वर्षदेशीय आसीद्यदा स जगन्मुमोच। तस्य कथा पठित्वा मम नेत्रेबाष्पकुलेऽभवताम्।